Opinie: Help elkaar, leer plat!
"Voor de verbinding tussen overheid en burger zou het goed zijn als de overheid zich voegt naar de streektaal van haar inwoners. Dat zou helpen om als burger je thuis te laten voelen waar je woont."
Dat schrijft Daan Boerée in een opiniestuk in het Nederlands Dagblad en Dagblad van het Noorden.
Opa en Oma praten nog plat, maar hun kleinkinderen niet meer. Als je in het Gronings, Zeeuws of Twents geholpen wil worden als inwoner, dan kan dat vaak wel bij de bakker maar niet bij de overheid. Binnen gemeenten en provincies, maar ook de zorg, verstaan slechts enkele medewerkers de streektalen goed. Laat staan dat er nog mensen zijn die plat praten en dat is zonde.
Ten eerste kan je je het beste uitdrukken in je eerste taal, bijvoorbeeld een regionale variant van het Nedersaksisch. Dat betekent dat als je zorg nodig hebt, schade hebt aan je huis zoals in Groningen of wanneer je een schutting wilt plaatsen, dat je dat ook in je streektaal moet kunnen zeggen.
Ten tweede omdat een streektaal verbonden is met de cultuur. Loug betekent in het Gronings dorp, als je dat weet snap je het Grönnens Laid beter. Ten derde, als je van buitenaf komt krijg je meer binding bij de regio waar je woont als je de cultuur meedraagt.
In mijn werk in de Ruimtelijke Ordening kom ik geregeld nog mensen tegen voor wie de streektaal, bijvoorbeeld Stellingwarfs of Gronings, de voertaal is. In het contact met ambtenaren kan al snel frictie ontstaan omdat wat inwoners zeggen anders geïnterpreteerd wordt door collega’s die geen gevoel hebben met plat. Het wordt snel als bot of opstandig opgenomen, terwijl een zin als “Moet u ook koffie?” heel vriendelijk en gastvrij is.
Voor de verbinding tussen de overheid en de burger zou het goed zijn als de overheid zich voegt naar de streektaal van haar inwoners. Dat zou helpen om als burger je thuis te laten voelen waar je woont. Het zou de burger helpen dat hij bij iedere dienstverlener, ook buiten de overheid, kan spreken in richt- en slichte toal. Want als je de burger beter verstaat, voelt hij zich ook beter gehoord.
Ook in de zorg spelen dezelfde problemen. Daar worden klachten van ouderen soms te laat of zelfs helemaal niet begrepen omdat het letterlijk vertalen van de streektaal naar het Nederlands geen duidelijkheid geeft of zelfs de verkeerde kant op wijst. Maar met name voor de vertrouwensband is het belangrijk dat er een connectie is tussen zorgverlener en zorgvrager. Geneeskunde is soms genezen, vaak verlichten, altijd troosten.
13 December hebben de jongerenorganisaties BBB Jong en PerspectieF (ChristenUnie) het manifest ‘Prachtig Plat’ gelanceerd in het Drents provinciehuis in Assen. En hoewel het erg goed is dat landelijke politieke clubs aandacht hebben voor de regio, moet er nog veel gebeuren. Alle gemeenten van Groningen tot Zeeland en Limburg moeten werken aan het gebruik van plat in hun organisaties en moeten cursussen stimuleren voor zorgmedewerkers en ambtenaren. Ook moeten gemeenten en provincies meer strijden voor erkenning van de streektalen in Den Haag.
De overheid kan dit ook goed aan, zo bewijst men in Friesland. In Friesland is het heel normaal dat je als niet-Friese ambtenaar een cursus volgt om de Friese taal te leren verstaan, hoewel veruit de meeste Friezen de Nederlandse taal beheersen. Het zou zonde zijn te wachten tot de problemen met streektaal zichzelf oplossen. Want dat zou betekenen dat overheden stil blijven zitten totdat iedereen die is opgegroeid met een streektaal verloren is gegaan aan het kerkhof.
Daan Boerée is bestuurslid bij PerspectieF Groningen en actief voor de Groninger provinciale ChristenUnie. Hij kan niet plat praten.
Naar aanleiding van dit artikel werd Daan geinterviewd door Bert Haandrikman op radio 5. Dat kun je hier terugluisteren.
